Giriş
Bu makale, boşanma sebepleri, ilgili kanun maddeleri ve Yargıtay içtihatlarını içeren kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Boşanma davaları, Türk Medeni Kanunu ve diğer yasal düzenlemeler çerçevesinde ele alınmakta olup, özellikle kusur ilkesi ve Yargıtay’ın çeşitli kararlarına yer verilmiştir. Bu kapsamda, boşanma sebeplerine, hukuki dayanaklara ve ilgili içtihatlara odaklanacağız.
Boşanma Sebepleri
Türk Medeni Kanunu (TMK) boşanma sebeplerini genel ve özel sebepler olarak iki ana kategoriye ayırmaktadır. Genel boşanma sebepleri arasında evlilik birliğinin sarsılması ve akıl hastalığı bulunurken, özel boşanma sebepleri zina, hayata kast, pek kötü muamele, yüz kızartıcı suç işleme, haysiyetsiz hayat sürme ve terk gibi durumları kapsamaktadır.
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması
TMK madde 166’ya göre, evlilik birliğinin temelinden sarsılması, eşler arasında ortak hayatın devamının beklenemeyecek derecede sarsılması durumudur. Bu maddeye göre, mahkeme, evliliğin devamının taraflar için çekilmez hale geldiğine kanaat getirirse boşanmaya karar verebilir.
Akıl Hastalığı
TMK madde 165’e göre, eşlerden birinin akıl hastalığı bulunması ve bu hastalığın diğer eş için ortak hayatı çekilmez kılması halinde, boşanma davası açılabilir. Bu durumda, hastalığın tedavi edilemez olduğunun sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi gerekmektedir.
Özel Boşanma Sebepleri
Zina
TMK madde 161, zinayı, boşanma sebepleri arasında saymaktadır. Zinaya dayalı boşanma davası, eşlerden birinin zina fiilini öğrenmesinden itibaren altı ay ve her halükarda zina fiilinin üzerinden beş yıl geçmekle düşer. Affedilmişse dava hakkı ortadan kalkar.
Hayata Kast, Pek Kötü Muamele veya Onur Kırıcı Davranış
TMK madde 162’ye göre, eşlerden birinin diğer eşin hayatına kast etmesi, ona pek kötü muamelede bulunması veya onur kırıcı davranışlar sergilemesi boşanma sebebi olarak kabul edilmektedir. Bu durumda da dava açma süresi, olayın öğrenilmesinden itibaren altı ay ve her halükarda fiilin üzerinden beş yıl geçmekle düşer.
Yüz Kızartıcı Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme
TMK madde 163, eşlerden birinin küçük düşürücü bir suç işlemesi veya haysiyetsiz bir hayat sürmesi durumunda diğer eşin boşanma davası açabileceğini hükme bağlamıştır. Bu durumlar, evlilik birliğini ciddi şekilde zedelemekte ve ortak hayatı çekilmez kılmaktadır.
Terk
TMK madde 164’e göre, eşlerden biri evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek amacıyla diğer eşi terk ederse veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmezse, terk edilen eş, en az dört ay süre geçtikten sonra ihtarda bulunarak boşanma davası açabilir. İhtarın yapılmasından itibaren iki ay içinde eş ortak konuta dönmezse, boşanma davası açılabilir.
Kanun Maddeleri
Türk Medeni Kanunu’nun ilgili boşanma maddeleri aşağıda detaylandırılmıştır:
Madde 161 – Zina
“Eşlerden biri zina ederse, diğer eş boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin, zinayı öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde zinanın üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.”
Madde 162 – Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış
“Eşlerden her biri, diğerinin hayatına kastetmesi veya kendisine pek fena muamelede bulunması ya da ağır derecede onur kırıcı davranışlarda bulunması nedeniyle boşanma davası açabilir. Davaya hakkı olan eşin, bu sebepleri öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde fiilin üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.”
Madde 163 – Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme
“Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeple diğer eş için ortak hayatın devamı çekilmez hâle gelirse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir.”
Madde 164 – Terk
“Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğer eşi terk ettiği veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmediği takdirde, terk edilen eşin boşanma davası açabilmesi için, terkin üzerinden en az dört ay geçmiş ve istem üzerine yapılan ihtarın sonuçsuz kalmış olması gerekir. İhtar, eşin mahkeme veya noter aracılığıyla yapılır. İhtarın yapıldığı tarihten başlayarak iki ay içinde dönmeyen eş aleyhine, terk sebebiyle boşanma davası açılabilir.”
Madde 165 – Akıl Hastalığı
“Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse; hastalığın geçmesine imkân bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek şartıyla, bu eş boşanma davası açabilir.”
Yargıtay İçtihatları
Yargıtay içtihatları, boşanma davalarının karar süreçlerinde önemli bir yer tutmaktadır. Aşağıda, Yargıtay’ın bazı önemli kararları özetlenmiştir.
Evlilik Birliğinin Sarsılması
Yargıtay, evlilik birliğinin sarsılması sebebiyle açılan boşanma davalarında, tarafların ortak yaşamı sürdürmelerinin kendilerinden beklenmeyecek derecede zedelendiğini kanıtlamak zorunda olduklarını vurgulamaktadır. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2008/13614 sayılı kararında, eşlerin karşılıklı olarak birbirlerine karşı sadakat yükümlülüklerini ihlal etmeleri ve sürekli tartışmalar yaşamaları evlilik birliğinin temelinden sarsıldığına hükmedilmiştir .
Zina
Yargıtay, zina sebebiyle açılan boşanma davalarında, zinanın ispatının kesin delillere dayanması gerektiğini belirtmiştir. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2014/25574 sayılı kararında, zina yapan eşin bu fiilinin güvenilir delillerle ispatlanmasının zorunlu olduğu vurgulanmıştır. Bu delillerin, fotoğraflar, mesaj kayıtları veya tanık beyanları gibi kesin ve inandırıcı olması gerekmektedir .
Terk
Terk sebebiyle açılan boşanma davalarında, Yargıtay, ihtarın usulüne uygun yapılmasını ve terk eden eşin bu ihtardan sonra makul bir süre içinde eve dönmemesini aramaktadır. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2009/24882 sayılı kararında, ihtarın noter aracılığıyla yapılmasının ve ihtar süresinin dolmasına rağmen eşin eve dönmemesinin boşanma sebebi sayılabileceğine hükmedilmiştir .
Hayata Kast, Pek Kötü Muamele ve Onur Kırıcı Davranışlar
Yargıtay, bu tür davalarda, mağdur eşin maruz kaldığı kötü muamele veya onur kırıcı davranışların ciddiyetini ve sürekliliğini dikkate almaktadır. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2015/16474 sayılı kararında, eşlerden birinin diğerine sürekli olarak fiziksel şiddet uygulaması ve bu durumun sağlık raporları ile belgelenmesi, boşanma sebebi olarak kabul edilmiştir .
Kusur İlkesi ve Boşanmada Kusur Tespiti
Boşanma davalarında kusur tespiti, tarafların birbirlerine karşı olan yükümlülüklerini ihlal etmeleri durumunda ortaya çıkar. Kusur ilkesi, boşanma sebebi olan olayların değerlendirilmesinde ve boşanma kararının verilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Yargıtay, kusurun tespitinde tarafların davranışlarını, evlilik birliği içindeki rollerini ve birbirlerine karşı tutumlarını dikkate alır.
Yargıtay Kararları ve Kusur Tespiti
Yargıtay, boşanma davalarında kusur tespitine ilişkin kararlarında, tarafların karşılıklı iddialarını ve delilleri detaylı bir şekilde değerlendirir. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2016/1863 sayılı kararında, eşlerin birbirlerine karşı sadakat yükümlülüğünü ihlal etmeleri ve karşılıklı hakaretlerde bulunmaları durumunda, her iki tarafın da kusurlu olduğuna hükmedilmiştir .
Sonuç
Bu makale, Türk Medeni Kanunu’nun boşanma sebeplerini, ilgili kanun maddelerini ve Yargıtay içtihatlarını kapsamlı bir şekilde ele almıştır. Boşanma davalarında kusur tespiti ve Yargıtay’ın içtihatları, mahkemelerin boşanma kararlarını verirken dikkate aldığı önemli unsurlardır. Evlilik birliğinin sarsılması, zina, terk, hayata kast, pek kötü muamele ve onur kırıcı davranışlar gibi sebepler, boşanma davalarının temel dayanaklarını oluşturmaktadır. Bu bağlamda, tarafların hak ve yükümlülüklerini doğru bir şekilde anlamaları ve hukuki süreçte gerekli delilleri sunmaları, adil ve doğru bir boşanma kararının verilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Kaynakça
Türk Medeni Kanunu
Yargıtay Kararları
Hukuk Doktrinleri ve Makaleler
Bu makale, boşanma sebepleri, ilgili kanun maddeleri ve Yargıtay içtihatlarını içeren geniş bir perspektif sunmayı amaçlamıştır. Evlilik birliğinin sarsılması, zina, terk, hayata kast, pek kötü muamele ve onur kırıcı davranışlar gibi boşanma sebeplerinin hukuki değerlendirmesi, tarafların haklarının korunması açısından önem arz etmektedir. Bu doğrultuda, hukuk sistemimizin sağladığı düzenlemeler ve yargı kararları, adil ve etkili bir boşanma süreci için rehber niteliğindedir.
Boşanmanın Mali Sonuçları: Maddi Tazminat, Manevi Tazminat ve Yoksulluk Nafakası
Giriş
Boşanma, evlilik birliğinin sona ermesiyle birlikte eşlerin ve çocukların hukuki, ekonomik ve sosyal statülerinde önemli değişiklikler meydana getirir. Türk Medeni Kanunu (TMK), boşanmanın mali sonuçlarını ayrıntılı bir şekilde düzenlemiştir. Bu makalede, boşanmanın mali sonuçlarından maddi tazminat, manevi tazminat ve yoksulluk nafakası incelenecektir.
Boşanmanın Kavramsal Çerçevesi
Boşanma, evlilik birliğinin mahkeme kararıyla sona erdirilmesidir. TMK, boşanmanın nedenlerini ve süreçlerini detaylı bir şekilde düzenlemiştir. Boşanma sebepleri genel ve özel sebepler olarak ikiye ayrılır. Genel sebepler, evlilik birliğinin temelden sarsılması gibi durumları içerirken, özel sebepler zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme gibi durumları kapsar.
Maddi Tazminat
Maddi tazminat, boşanma sonucu bir eşin diğer eşten talep edebileceği mali bir haktır. TMK m.174’e göre, boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen taraf, kusursuz veya daha az kusurlu olması koşuluyla diğer taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir. Bu tazminatın belirlenmesinde, tazminat talep edenin kusursuz veya daha az kusurlu olması, zarar ve uygun illiyet bağı aranır.
Maddi Tazminatın Hukuki Niteliği ve Koşulları
Maddi tazminatın hukuki niteliği, boşanma ile zedelenen mevcut veya beklenen menfaatlerin giderilmesine yöneliktir. Tazminat talep edebilmek için boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekir. Tazminat miktarı belirlenirken, tarafların ekonomik durumları ve kusur oranları dikkate alınır.
Maddi Tazminat Miktarının Belirlenmesi ve Ödenmesi
Maddi tazminat miktarının belirlenmesi, tarafların mali durumları, boşanma sebebiyle uğradıkları zarar ve bu zararın gelecekteki etkileri göz önünde bulundurularak yapılır. Tazminat genellikle nakit olarak ödenir, ancak bazı durumlarda taksitlendirme de mümkündür.
Manevi Tazminat
Manevi tazminat, boşanma sebebiyle kişilik hakları zedelenen tarafın talep edebileceği bir diğer mali haktır. TMK m.174/2’ye göre, boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat talep edebilir.
Manevi Tazminatın Hukuki Niteliği ve Koşulları
Manevi tazminatın hukuki niteliği, kişilik haklarının ihlal edilmesi nedeniyle duyulan acı ve üzüntünün bir nebze olsun giderilmesine yöneliktir. Manevi tazminat talep edebilmek için de boşanma kararının kesinleşmiş olması ve tazminat talep edenin kusursuz veya daha az kusurlu olması gerekmektedir.
Manevi Tazminat Miktarının Belirlenmesi ve Ödenmesi
Manevi tazminat miktarı belirlenirken, kişilik haklarının ihlalinin derecesi, tarafların ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınır. Manevi tazminat genellikle nakit olarak ödenir ve miktarı mahkeme tarafından takdir edilir.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası, boşanma sonucu yoksulluğa düşecek olan eşin, diğer eşten talep edebileceği mali destektir. TMK m.175’e göre, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan eş, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla, diğer eşten mali gücü oranında süresiz olarak nafaka talep edebilir.
Yoksulluk Nafakasının Koşulları
Yoksulluk nafakası talep edebilmek için nafaka talep eden eşin yoksulluğa düşecek olması ve diğer eşin mali gücünün bulunması gerekir. Nafaka talep eden eşin kusurunun daha ağır olmaması şartı aranır. Yoksulluk nafakası talebi, boşanma davası sırasında veya boşanma kararının kesinleşmesinden sonra yapılabilir.
Yoksulluk Nafakasının Miktarının Belirlenmesi ve Ödenmesi
Yoksulluk nafakasının miktarı belirlenirken, tarafların ekonomik durumları, boşanma sonrası yaşam standartları ve nafaka talep edenin ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. Nafaka miktarı, mahkeme tarafından takdir edilir ve genellikle aylık olarak ödenir.
Yoksulluk Nafakasının Süresi ve Sona Ermesi
Yoksulluk nafakası, süresiz olarak bağlanabilir, ancak bazı durumlarda süresiz nafakanın adil olmadığı gerekçesiyle eleştirilmektedir. Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi, ölüm veya mali durumunun iyileşmesi gibi durumlarda nafaka sona erer.
Nafaka Kararlarına Uymamanın Sonuçları
Nafaka kararlarına uymayan taraf, hukuki yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir. Nafaka borcunu ödemeyen taraf hakkında icra takibi başlatılabilir ve mahkeme kararıyla tazyik hapsi uygulanabilir.
Karşılaştırmalı Hukukta Yoksulluk Nafakası
Karşılaştırmalı hukuk incelendiğinde, Avrupa Aile Hukuku Prensipleri, İsviçre ve Alman hukuku gibi çeşitli sistemlerde nafakanın farklı şekillerde düzenlendiği görülmektedir. Avrupa Aile Hukuku Prensipleri, nafaka süresinin belirli bir dönemle sınırlanması gerektiğini savunurken, İsviçre ve Alman hukuku, nafaka talebinde bulunan eşin yeniden evlenme veya mali durumunun iyileşmesi gibi durumları dikkate alır.
Sonuç
Boşanmanın mali sonuçları, tarafların ekonomik ve sosyal hayatında önemli değişiklikler meydana getirmektedir. TMK, boşanmanın mali sonuçlarını ayrıntılı bir şekilde düzenlemiş olup, maddi tazminat, manevi tazminat ve yoksulluk nafakası konularında tarafların hak ve yükümlülüklerini belirlemiştir. Bu düzenlemeler, boşanma sürecinde ve sonrasında tarafların adil bir şekilde korunmasını sağlamayı amaçlamaktadır.
TR 
EN 
DE 
UK 
RU